Vitalik Buterin, nhà đồng sáng lập Ethereum, đã nhiều lần lên tiếng chỉ trích những dự án tiền mã hóa không thực sự phi tập trung như họ tuyên bố. Trong những năm gần đây, với sự bùng nổ của hàng loạt dự án blockchain mới, vấn đề “giả phi tập trung” (fake decentralization) đã trở thành một mối quan tâm lớn trong cộng đồng tiền mã hóa. Buterin đã thể hiện quan điểm rõ ràng rằng nhiều dự án đang lợi dụng danh nghĩa phi tập trung để thu hút người dùng, nhà đầu tư và cộng đồng, trong khi cấu trúc quyền lực thực tế lại tập trung vào tay một nhóm người nhỏ hoặc tổ chức đứng sau.

Theo Buterin, phi tập trung không chỉ đơn thuần là việc mã nguồn mở hay khả năng chạy nút (node) được phân phối. Điều cốt lõi nằm ở cách đưa ra quyết định, phân phối quyền kiểm soát và khả năng chống lại sự thao túng từ một thực thể duy nhất. Tuy nhiên, ông nhận thấy rằng ngày càng nhiều dự án đã gắn mác “phi tập trung”, trong khi phần lớn quyền lực thực sự vẫn thuộc về đội ngũ sáng lập hoặc một vài nhà đầu tư chiến lược.

Một ví dụ điển hình là các dự án DeFi (tài chính phi tập trung), nơi mà nhiều giao thức trên thực tế bị kiểm soát bởi các hợp đồng thông minh mà nhà phát triển có thể cập nhật bất kỳ lúc nào mà không cần sự đồng thuận từ cộng đồng. Thậm chí có những trường hợp, nhóm phát triển giữ “quyền quản trị” toàn diện qua các khóa riêng tư hoặc các cơ chế bỏ phiếu được thiết kế để ưu tiên số lượng token nắm giữ, dẫn tới quyền lực bị tập trung vào những “cá voi”.

Buterin cho rằng để đạt được một nền tài chính thực sự phi tập trung, ngành công nghiệp cần xây dựng những tiêu chuẩn nghiêm ngặt hơn để đánh giá tính phi tập trung của một giao thức hay tổ chức. Ông đề xuất rằng các thước đo về tính minh bạch, phân quyền trong quản trị, và khả năng cộng đồng kiểm soát phải được định lượng và công khai. Điều này không chỉ giúp người dùng đưa ra quyết định sáng suốt hơn khi đầu tư hoặc sử dụng dịch vụ, mà còn tạo sự thúc đẩy cho các nhà phát triển và doanh nghiệp trong lĩnh vực này đi đúng hướng, xây dựng hệ sinh thái bền vững và thực sự phi tập trung.

Bên cạnh việc kêu gọi xây dựng tiêu chuẩn, Buterin cũng nhấn mạnh vai trò của giáo dục cộng đồng. Ông cho rằng người dùng cần được trang bị kiến thức để hiểu rõ những đặc điểm cốt lõi của sự phi tập trung, thay vì bị thu hút bởi những lời marketing hoa mỹ. Chỉ khi cộng đồng nhận thức rõ ràng và đặt ra yêu cầu nghiêm khắc, thì các dự án mới bị buộc phải tuân thủ.

Tóm lại, Vitalik Buterin đang thúc đẩy một cuộc đối thoại cần thiết trong thế giới tiền mã hóa, nhằm loại bỏ tình trạng giả phi tập trung, đồng thời nâng cao tiêu chuẩn và tính minh bạch, để từ đó xây dựng một nền tảng blockchain vững mạnh và đáng tin cậy hơn cho tương lai.