Web3 ra đời từ một ý tưởng cốt lõi: niềm tin không nên đặt vào các tổ chức trung gian như ngân hàng, công ty công nghệ hay chính phủ, mà phải đặt vào các thuật toán, mật mã học và tính toàn vẹn mà toán học mang lại. Trong thế giới Web3, blockchain và các hợp đồng thông minh được kỳ vọng sẽ thay thế vai trò của các bên trung gian, tạo ra một môi trường minh bạch, an toàn và phi tập trung – nơi người dùng sở hữu dữ liệu và quyền kiểm soát số phận kỹ thuật số của chính mình. Giá trị cốt lõi của Web3 là sự tin tưởng vào mã hóa bảo mật: chỉ có những ai có khóa riêng tư mới có thể truy cập tài sản, thay đổi thông tin, thực hiện giao dịch. Tất cả đều được đảm bảo bởi các thuật toán mã hóa tiên tiến như elliptic curve cryptography (ECC) và các hàm băm (hash function) hiện đại, vốn được xem là gần như bất khả xâm phạm với máy tính ngày nay.
Tuy nhiên, viễn cảnh lý tưởng ấy đang đối mặt với một thách thức mang tính cách mạng: máy tính lượng tử. Đây là một loại công nghệ điện toán hoàn toàn khác biệt, sử dụng các nguyên lý của cơ học lượng tử như chồng chập (superposition) và rối lượng tử (entanglement) để thực hiện các phép toán phức tạp với tốc độ cao chưa từng có. Máy tính lượng tử có tiềm năng làm suy yếu, thậm chí phá vỡ hoàn toàn, các thuật toán mã hóa đang được sử dụng để bảo vệ blockchain và các ứng dụng Web3.
Đặc biệt, thuật toán Shor – một thuật toán lượng tử có thể phân tích số nguyên thành thừa số nguyên tố với hiệu quả vượt trội – được xem là một “tử huyệt” đối với nhiều hệ thống mã hóa công khai hiện nay, chẳng hạn như RSA và ECC. Một khi những hệ thống này bị phá vỡ, chìa khóa riêng tư có thể bị khôi phục từ khóa công khai, đồng nghĩa với việc mọi dữ liệu đang được bảo vệ trong blockchain đều có nguy cơ bị xâm nhập, đánh cắp hoặc thao túng.
Điều này đặt ra một câu hỏi cấp thiết: Khi máy tính lượng tử trở thành hiện thực, liệu mô hình của Web3 còn đứng vững? Liệu niềm tin vào “toán học thay cho niềm tin con người” có còn giữ được? Câu trả lời vẫn đang được tìm kiếm, và cộng đồng Web3 cũng như giới nghiên cứu mã hóa đang ráo riết tìm hiểu, phát triển các thuật toán mã hóa kháng lượng tử (post-quantum cryptography) để chuẩn bị cho thời kỳ hậu lượng tử.
Dù mối đe dọa từ máy tính lượng tử vẫn còn cách hiện thực vài năm hoặc vài thập kỷ, sự chuẩn bị ngay từ bây giờ là rất quan trọng. Cuộc thử thách này không chỉ là phép thử công nghệ, mà còn là phép thử niềm tin: liệu một hệ sinh thái được xây dựng trên cơ sở phi tập trung và toán học có thể kiên cường trước những biến động công nghệ chưa từng có tiền lệ? Với Web3, đây sẽ là bài kiểm tra lớn nhất kể từ khi nó ra đời.
