Mỹ đang âm thầm tiến gần đến một cuộc vỡ nợ mềm thông qua lạm phát và sự mất giá của đồng tiền, như Balaji Srinivasan đã cảnh báo?

Vấn đề 175 nghìn tỷ USD mà không ai muốn đụng đến

Trên bề mặt, nợ công chính thức của Mỹ hiện đứng ở mức khoảng 34 nghìn tỷ USD. Con số này đã gây ra nhiều lo ngại về tính bền vững tài khóa của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ hơn, chúng ta có thể thấy một vấn đề còn lớn hơn đang ẩn giấu bên dưới: tổng nghĩa vụ chi trả chưa được tài trợ – bao gồm bảo hiểm y tế (Medicare), an sinh xã hội (Social Security) và các cam kết lương hưu khác – có thể lên tới con số khổng lồ 175 nghìn tỷ USD. Đây là khoản nợ tiềm ẩn mà phần lớn các nhà hoạch định chính sách và công chúng đều phớt lờ.

Balaji Srinivasan, một nhà đầu tư và kỹ sư công nghệ nổi tiếng, đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ Mỹ rơi vào tình trạng “vỡ nợ mềm” – một kịch bản trong đó chính phủ không từ chối trả nợ nhưng làm giảm giá trị thật của khoản nợ đó thông qua lạm phát và làm suy yếu đồng USD. Thay vì không trả nợ đúng hạn, chính phủ chi tiêu quá mức, in thêm tiền hoặc phát hành trái phiếu mới để trang trải, từ đó làm suy giảm sức mua của người dân.

Kịch bản này có vẻ đang xảy ra. Chính sách tiền tệ nới lỏng chưa từng có trong lịch sử, đặc biệt sau khủng hoảng COVID-19, đã khiến cung tiền tăng đột biến. Trong khi đó, lạm phát đã tăng mạnh kể từ năm 2021 và dù đã hạ nhiệt đôi chút, vẫn vượt xa mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Đồng thời, thâm hụt ngân sách tiếp tục duy trì ở mức cao bất chấp nền kinh tế đang tăng trưởng trở lại, và lãi suất phải trả cho nợ công đang nhanh chóng chiếm tỷ trọng lớn trong chi tiêu liên bang.

Điều này đặt ra câu hỏi nghiêm túc: liệu chính phủ Hoa Kỳ có thể duy trì khả năng thanh toán đầy đủ và đúng hạn trong dài hạn mà không dựa vào biện pháp phi tiền tệ như tăng thuế hay cắt giảm chi tiêu mạnh mẽ? Hay chúng ta đang chứng kiến một hình thức “vỡ nợ mềm”, trong đó các chủ nợ và người giữ USD sẽ dần mất giá trị tài sản theo thời gian?

Vấn đề càng trở nên đáng lo hơn khi không có dấu hiệu cho thấy giới chính trị muốn nghiêm túc giải quyết khoản “nợ âm” 175 nghìn tỷ USD trên. Việc chạm đến An sinh xã hội hay Medicare từ lâu đã được xem là “vùng cấm” về mặt chính trị. Càng kéo dài, chi phí điều chỉnh càng cao, và khi quá giới hạn, thị trường có thể mất niềm tin vào khả năng trả nợ của Hoa Kỳ.

Dù chưa có vỡ nợ theo nghĩa truyền thống, Mỹ có thể đang bước vào một giai đoạn vỡ nợ mềm khó nhận biết nhưng có tác động sâu rộng – đúng như những điều Balaji Srinivasan từng cảnh báo.